Dünyanın dörtte üçü okyanuslardan oluşmaktadır. Peki, okyanuslara biz insanlar tarafından ne kadar sahip çıkılmaktadır?
2015’e kadar üretilen tüm plastiklerin beşte üçü birer atık haline dönüşmüş ve geri dönüşüme tabi tutulmamıştır. Atıkların büyük bir çoğunluğu okyanuslara karışmış ve okyanuslarda var olağan yaşama son vermeye başlamıştır. Yapılan araştırmalar göstermektedir ki şu ana kadar deniz ve okyanuslarda 90 ila 140 metrik tonluk atık birikmiş durumdadır.
Yapılan güncel araştırmalara göre okyanuslarda önümüzdeki 50-60 yıl içinde balıktan çok plastik olacağı düşünülmektedir. Atıkların kaynaklarının çoğu belli olmasa dahi kirliliğin yüzde 60 ile 90’nını tek kullanımlık olan plastikler oluşturmaktadır. Örneğin; plastik torba, pipet veya bardak vb. tek kullanımlık plastiklerin çoğu su kaynaklarını kirletmektedir. Okyanuslara Avrupa’dan yılda sadece 400 ile 950 milyon adet atık karışmaktadır. Deniz çöplerinin yüzde 22’sine ise hayatlarını denizlerden kazanan balıkçıların oluşturduğu sektör sebep olmaktadır. Kazançlarını sağladıkları doğal kaynaklarına plastik atarak zarar vermektedirler.
Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansında sivil toplum kuruluşları için fırsat sağlayan bir Küresel Forum düzenlenmiştir. Küresel Forum ile Dünya Okyanus Günü ilan edilerek doğal su kaynaklarının korunması adına bir farkındalık yaratılmak istenmektedir. Dünya Okyanus Günü bu sene hibrit bir model şekilde gerçekleşecektir. Birleşmiş Milletler Genel Merkezi’nde konferanslar ve etkinlikler düzenlenecektir. Aynı zamanda sanal ortamda da birçok etkinlik ve konferans düzenlenecektir.
Yeniden Canlandırma ile Ne Kastedilmektedir?
Bu sene düzenlenmekte olan Dünya Okyanus Günü ana başlığı olarak yeniden canlandırma belirlenmiştir. Okyanuslar için kolektif bir eylem planı düzenlemek istenmektedir. Dolayısı ile okyanus ekosisteminin, mercan kolonilerinin, okyanuslardan beslenen canlıların yeniden canlanması ve korunması için farkındalık yaratılmak istenmektedir. Okyanuslardaki yaşamın devamının sağlanmasındaki tek çözümün plastik kullanımının tamamen bırakılması veya en aza indirilmesi olduğu tespit edilmiştir.
Okyanuslardaki Plastiklerin Canlılara Olumsuz Etkileri Nelerdir?
Plastikler veya tek kullanımlık ağlar, deniz canlılarının yaralanmalarına, hareketsiz kalmalarına ve boğulmalarına neden olmaktadırlar. Bu ağlar mercan kolonilerine sarılıp ölmelerine neden olmaktadırlar.
Örneğin; Hawaii’deki mercan kolonilerinin %80’i, kuzey denizlerindeki sünger kolonileri %20’si sadece plastik sebebi ile yok olmuş veya yok olmaya devam etmektedir. Okyanuslarda veya denizlerde yaşayan besin zincirinin her bir üyesi bu plastik atıkları yutup yaralanmaktadır. Okyanuslarda ve denizlerde var olağan canlıların üremesi ve büyümesi atıklar nedeni olumsuz olarak etkilenmekte ve tehlike altına girmiştir. Örneğin; deniz kuşlarının onda dokuzu, kaplumbağaların ise onda beşi plastik ile beslendikleri için ölmektedir. Bu yüzden üremeleri engellenmekte ve türleri yok olmaktadır.
Örneğin; KURENAİ’nin yaptığı (Kyoto University Research Information Repository) araştırmaya göre, Tayland’da sadece bir plastik pipeti yutması sonucu bir balina köpekbalığı hayatını kaybettiğini tespit etmiştir.
İnsanlık Okyanusların Kirlenmesinden Nasıl Etkilenmektedir?
Ortalama bir insanın yılda 40 ila 50 bin arasında mikro plastik yutmaktadır.
Mikro plastikler okyanuslarda parçalanmakta ve toz halinde atmosfere karışmaktadır. Aynı zamanda çöp toplama tesislerinden veya fabrikalarından atmosfere yayılan 0,1 cm küçüklüğüne ulaşan atık parçaları atmosfere karışmaktadır. İnsanlar ve diğer canlılar tarafından yutularak sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Kansorejen nedeni ile insanlık genelinde birçok hastalık oluşmakta ve oluşmaya devam etmektedir. Gözle görülmeyen optik mikroskop ile görülen plastikler insanlık ve diğer canlılar için büyük bir tehlike yaratmaktadır. Örneğin; Sibirya’da yağan kar taneleri içinde mikro plastik parçaları bulunmuştur.
Yazar:
Buğçe Ağca
Çağın Ergün
Kaynakça:
コメント