CEDAW, Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler düzeyinde uluslararası bir sözleşmedir. Sözleşmenin temeli, kadınlara karşı oluşmuş her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırmak için savaşmaya dayanır ve BM bünyesinde yer alan temel insan hakları sözleşmelerinden biri kabul edilir.
Sözleşme, BM tarafından 1979 yılında kabul edildi ve yürürlüğe girmesi 1981 yılını buldu. Türkiye ise mevcut sözleşmeye 1985 yılında imzacı oldu.
Sözleşme temel yapı taşlarını, öncülü sayılabilecek 1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve 1967 Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Bildirgelerinden almaktadır. Bu iki sözleşmenin de yardımıyla kadına karşı ayrımcılığın önlenmesi ile ilgili farkındalık artmış ve daha geniş çapta bir sözleşmeye ihtiyaç duyulmuştur.
NEYİ AMAÇLAR?
Yazının başında da belirttiğimiz gibi CEDAW’ın temel amacı kadınlara karşı her türlü ayrımcılık ile savaşmaktır. CEDAW, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde belirtilen, her insanın eşit haklarla donatılmasının fiilen hayata geçirilebilmesini, toplumsal cinsiyet eşitliği özelinde hedefler. Bu bağlamda değerlendirildiğinde, odağına toplumsal cinsiyet eşitliği, ayrımcılık ile mücadele, kadının sosyal ve ekonomik hayata katılımını arttırma, sosyal ve ekonomik koşulların iyileştirilmesi gibi konuları alan oldukça ayrıntılı bir sözleşmedir.
Sözleşme’nin ilk maddesi, kadına karşı ayrımcılığı tanımlamaya ayrılmıştır. Sözleşmeye göre kadına karşı ayrımcılık, kadının sosyal, ekonomik, politik, kültürel, medeni veya diğer alanlardaki temel hak ve özgürlüklerinden yararlanmasını engelleyen cinsiyete bağlı herhangi bir ayrım ya da mahrumiyet olarak tanımlanır. Bu durum ile mücadele edebilmek için imzacı devletlerin yasa yapma ve uygun politikalar izlemek ile görevlendirerek sorumlu tutar. 2021 yılına gelindiğinde Sözleşme’ye taraf olan 189 ülke bulunmaktadır. Sözleşmeye taraf devletler, yukarıda saydığımız kadın karşı ayrımcılığı önlemek için politika ve yasa yapmanın dışında ki önemli yükümlülüklerinden biri de yapılan uygulamaların değerlendirilebilmesi için CEDAW komitesine düzenli biçimde rapor sunmaktır. Bu bağlamda CEDAW’ın amaçlarını devletleri ayrımcılıkla savaşmak için sorumlu tutmak ve komite aracılığıyla devletlerin uygulamalarını değerlendirmek olarak belirtebiliriz.
CEDAW’IN ÖNEMİ
CEDAW öncelikle, değindiği konu itibari ile Dünya çapındaki önemli bir sorun ile mücadele etme iddiası taşıyan uluslararası bir sözleşmedir. BM’in 2020 yılında sunduğu verilere göz attığımızda 95 ülkeden toplanan veriler, uluslararası parlamentoların yarısından fazlasının kadınların için kota belirlemediği, %63’ünde rıza ilişkisine dayalı tecavüze ilişkin yasaların yer almadığı ve yaklaşık yarısında kadınların belli sektörlerde çalışmasını önleyen kısıtlamaların yer aldığını göstermektedir. Tüm bunlar, kadına karşı ayrımcılıkla mücadele etmenin günümüzde oldukça önemli bir yerde durduğunu bizlere göstermektedir.
CEDAW, bu önemli sorunla mücadele edebilmek için kadını karşı ayrımcılığı tanımlamaktadır. Bu noktada taraf devletlere çeşitli sorumluluklar yüklemekte ve gelişimlerini değerlendirerek ayrımcılıkla mücadele eden önemli bir uluslararası sözleşme olarak karşımıza çıkmaktadır.
Yazar:
Irem Derya
Kaynakça:
Commenti