Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanmaya çalışılmaktadır. Ancak ne kadar kapsayıcı olduğu veya sürdürülebilir bir toplum için şart bir unsur olduğu bilinmemektedir. Birleşmiş Milletler 2030’a kadar gerçekleşmesi için çalıştığı Sürdürülebilir Kalkınma Hedefler için toplumsal cinsiyet eşitliğine geniş bir alan tanımıştır. Sürdürülebilirliğin sağlanması ile çarpan etkisi yaratılacağına dair araştırmalar yapmış ve raporlamıştır. Hedefler kapsamında tüm kadınların ve kız çocuklarının güçlendirilmesi amaçlanmıştır.
Küresel kadın hareketleri ve çabaları ile başlı başına bir “hedef” haline gelmiştir. Hedef listesinde 5 numaralı başlık altında birçok hedef belirlenmiştir. Kadın ve kız çocuklarının karşılaştığı özel durumlara karşı 9 hedef belirlenmiştir. 9 hedefin altında 14 alt hedef konmuştur.
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin çatısı altındaki yoksulluk ile mücadele, sağlığa erişim, insana yakışır iş, barış ve adalet gibi hedeflere ulaşılması için toplumsal cinsiyet eşitliliğinin sağlanması bir zorunluluktur. Bu hedeflere ulaşma yolunda toplumsal cinsiyet eşitliğini odak haline getirmelidir.
Hedefler arasında 5. başlık altında önemi vurgulanmaktadır. 10 yıldan az süre kalmışken, küresel toplumun kararlılığını arttırmaması halinde toplumsal cinsiyet eşitliği gerçekleşmemiş bir hedef olarak kalmaya devam edecektir.
Mevcut ilerleme hızı ile, kamusal yaşamda toplumsal cinsiyet eşitliğinin teşvik edilmesi, uygulanması ve izlenmesine yönelik yasal çerçevelerde reform yapılması 286 yıl daha alacaktır. Örneğin çocuk yaşta evliliğin 2030 yılına kadar sona erdirilmesi için son on yılda kaydedilen ilerlemenin 17 kat daha hızlı olması gerekmektedir. Dünyanın her yerinde toplumsal cinsiyet eşitsizliği kadınları yoksullaştırmakta ve onları temel haklardan ve refah fırsatlarından mahrum bırakmaktadır.
5. Başlık Kapsamında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Hedefleri Nelerdir?
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri bütüncül olarak 17 ana hedef ve 169 alt hedef içermektedir. 25 Eylül 2015 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Türkiye dahil olmak üzere tüm üye ülkeler tarafından kabul edilmiştir. Hedef 5’in ise dokuz hedefi ve 14 göstergesi bulunmaktadır.
Hedeflenenler şunlardır:
Kadınlara ve kız çocuklarına yönelik her türlü ayrımcılığın her yerde sona erdirilmesi,
Kamu alanları ve özel alanlarda, bütün kadınlara ve kız çocuklarına yönelik, kadın ticareti, cinsel ve her türlü istismarı da kapsayan şiddetin her türünün ortadan kaldırılması,
Çocuk evliliği, erken yaşta zorla evlendirilme ve kadın cinsel organı sakatlanması gibi bütün zararlı uygulamaların ortadan kaldırılması,
Ücretsiz bakım ve ev işlerinin kamu hizmetleri, altyapı ve sosyal koruma politikalarının sağlanması ve hane ve aile içinde sorumluluğun ulusal açıdan uygun bir biçimde paylaşılmasının yaygınlaştırılması yoluyla tanınması ve değer görmesi,
Kadınların siyasi, ekonomik ve sosyal hayatın karar alma süreçlerine tam ve etkin bir biçimde katılımlarının ve kadınlara karar alma mekanizmalarında, her düzeyde lider olabilmeleri için eşit fırsatlar tanınmasının güvence altına alınması,
Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı Eylem Programı, Pekin Eylem Platformu ve bunların gözden geçirme konferansları sonucunda ortaya çıkan konferans çıktılarına uygun olarak cinsel sağlık ve üreme sağlığı haklarına evrensel erişimin sağlanması,
Kadınların ekonomik kaynaklara ulaşma, toprak ve diğer mülk türlerine sahip olma ve üzerlerinde kontrol kurabilme, finansal hizmetler, miras ve doğal kaynaklara erişimleri gibi konularda ulusal yasalara uygun olarak eşit haklara sahip olmaları için reformlar yapılması,
Kadınların güçlendirilmesini destekleyen teknolojilerin, özellikle bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımının geliştirilmesi,
Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması ve kadınların ve kız çocuklarının her düzeyde güçlenmeleri için sağlam politikaların ve yasal olarak uygulanabilir mevzuatların kabul edilmesi ve güçlendirilmesi gibi hedefleri içermektedir.
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Kapsamında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Türkiye’de Ne Durumdadır?
2019 yılında Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Birleşmiş Milletler tarafından gözden geçirilmiştir. Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliği ile kadın ve kız çocuklarının güçlenmesi konusunda yapısal geri gidişlerin olduğu tespit edilmiştir. Gerilemenin nedenlerini rapor aracılığı ile ortaya koymuşlardır. İlgili rapor ile kadınların boşanma sonrasında aldıkları yoksulluk nafakası, kadına yönelik şiddet ve ev içi şiddete karşı korundukları 6284 Numaralı yasa incelenmiştir.
İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesinden sonrası yaşanılan mağduriyetler incelenmiştir. Kadınların kazanılmış haklarına yönelik saldırılara dikkat çekilmiştir. 2030 yılına kadar hedeflere ulaşmak ve toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayabilmek için raporda önerilere yer verilmiştir.
Hedeflerin hayata geçirilmesi için bağımsız olarak hizmet vermekte olan kadın ve sivil toplum kuruluşları ile eşit düzeyde partnerlik ilişkileri kurulmuştur. Ancak bu yeterli değildir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler tarafından belirlenecek bir Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri mekanizması kurularak düzenli denetimler yapılmalıdır.
Türkiye’ye özgü ayrıca alt hedefler belirlenmesine öncelik verilmelidir. Eşitlik algısına muhalefet edenlerin yolu siyasi kararlılık ile tıkanmalıdır. Başta İstanbul Sözleşmesi olmak üzere, CEDAW ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri gibi toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddet konusundaki uluslararası taahhütler yerine getirilmelidir.
Erken yaşta ve zorla evlilikler genç kadınların hayatındaki tehditlerden biri olmaktan çıkarılmalıdır. İlgili diğer önerilere uymaz ise Türkiye’de yasal eşitlik kadınların hayatını teğet geçecek ve istenilen etkiyi oluşturmayacaktır.
Yazar:
Çağın Ergün
Kaynakça:
Comments